“FlightRadar” mülki aviasiya uçuş xəritəsinə baxsanız, bəzi məskunlaşmış ərazilər üzərində ümumiyyətlə, uçan təyyarələrin olmadığını görəcəksiniz. Bu zonaların hansı ölkələrin ərazisinə düşməsindən və niyə təhlükəli olduğundan danışacağıq.
Şimali İraq və Suriya
Suriya üzərində uçuşa qadağa zonasının tətbiqi ilə bağlı müzakirələr bu ölkədə vətəndaş müharibəsi başlayanda yarandı. Bu, təkcə mülki deyil, həm də hərbi təyyarələrə şamil edilir. Suriyanın şərqində və İraqın şimalında terror qruplaşması fəallaşdıqdan sonra təyyarələr bu səhraların yalnız ətrafından uçuşlar həyata keçirməyə başladılar.
Sinay yarımadası
Misirdə vəziyyət az-çox stabilləşsə də, ölkədə hələ də böyük təyyarələrin uçmamasına üstünlük verilən yerlər var. Onların arasında Sinay yarımadası da var. Burada Şarm əl-Şeyx kimi mühüm kurortlar yerləşir, lakin bəzi təşkilatlar (məsələn, ABŞ Federal Aviasiya Administrasiyası) ya onun üzərindən maksimum hündürlükdə uçmağı, ya da hətta terrorçuların fəallaşdığı regiondan yan keçməklə uçuş etməyi tövsiyə edir.
Efiopiyanın şimalı
Şimali Efiopiya hazırda Afrikanın ən problemli bölgəsi olmasa da, bir çox aviasiya tənzimləyiciləri hələ də onun üzərindən uçmamağı məsləhət görürlər. Fakt budur ki, təxminən 25 il əvvəl vətəndaş müharibəsinin əsas hadisələri orada cərəyan etdi və bunun nəticəsində, yeri gəlmişkən, Eritreya dövləti yarandı. Münaqişə çoxdan başa çatıb, lakin böyük təşkilatlar bəzən tarixi dəyişikliklərə ləng reaksiya verirlər.
Somali
1990-cı illərdə başlayan vətəndaş müharibəsi nəticəsində Somali faktiki olaraq bir neçə müstəqil dövlət qurumlarına parçalandı. Onların bəzilərində, məsələn, bir müddət əvvəl Keniyada bir universitetə hücum edən Əl-Şəbab kimi terror qrupları fəaldır. Terrorçuların çox güman ki, əllərində kifayət qədər ciddi silahlar var ki, onlarla mülki təyyarəni vurmaq tamamilə mümkündür.
Liviya
Liviya üzərində hərbi təyyarələr üçün uçuşa qadağa zonası 2011-ci ildə vətəndaş müharibəsi zamanı tətbiq edilib və ölkədə davam edən silahlı münaqişə mülki aviasiyanı onun ətrafında yollar axtarmağa məcbur edib. Narahatlıq ondan irəli gəlir ki, Liviya müharibədən əvvəl təyyarələrə, xüsusən də BUK buraxılış qurğularına zərər verə biləcək kifayət qədər silah almışdı.
Yəmən
Yəmənin mənzərəsi ümumilikdə Əfqanıstanın mənzərəsinə bənzəyir və əsasən buna görə yerli hakimiyyət orqanları təkcə dövlətlə deyil, həm də bir-biri ilə vuruşan silahlı qrupların öhdəsindən gəlməkdə çətinlik çəkirlər. Məlumdur ki, onların bəzilərini İran, digərlərini isə “Əl-Qaidə” dəstəkləyir və buna görə də xüsusən indi, şiə yaraqlılarının ölkədə hakimiyyəti az qala ələ keçirdikləri bir vaxtda onların əllərində ciddi silahlar ola bilər. Buna görə də hava tənzimləyiciləri ya Yəməndən qaçmağı, ya da onun üzərindən ən azı 7 km yüksəklikdə uçmağı tövsiyə edirlər.
Tibet və Himalay
Tibet problemli ərazi sayılmasa da (Çində müstəqillik tərəfdarları arasında iğtişaşlar nadir hallarda baş verir), təyyarələr hələ də onun üzərində və ya qonşu Himalay dağlarının üzərindən uçmur. Bu, texniki səbəblərlə bağlıdır: dağların zirvələri ilə uçuş səviyyələri arasında hündürlük fərqi kifayət qədər kiçikdir və buna görə də təyyarənin turbulentlik zonasına düşmək şansı yüksəkdir. Problemlərin qarşısını almaq üçün təyyarələr Himalayın cənub tərəfindən Hindistan ərazisi üzərindən uçur.
Senkaku arxipelaqı, Şərqi Çin dənizi
2013-cü ildə Çin birtərəfli qaydada Yaponiyanın faktiki nəzarətində olan Senkaku adaları ərazisində Şərqi Çin dənizinin mübahisəli əraziləri üzərində uçuşlara məhdudiyyətlər qoyub. Dünya birliyində belə bir addım qeyri-qanuni hesab edildi və Çin, Yaponiya və Tayvan arasında münaqişənin alovlandırılması kimi qiymətləndirildi. Hər bir halda aviasiya tənzimləyiciləri az da olsa, bu sahədə ehtiyatlı olmağı tövsiyə edirlər.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
