Yaşlanma nədir və dayandırıla bilərmi? Mütəxəssislər bu prosesin bioloji və etik tərəflərini araşdırıblar. Onların sözlərinə görə, elmi ictimaiyyətdə bu problemə iki yanaşma var. Birincisi, bədənin yaşlanma prosesinin bir növ proqram olduğunu nəzərdə tutur. Müvafiq olaraq, cəhd etsəniz, o, "sındırıla", dayandırıla və bəlkə də əksinə çevrilə bilər. İkinci yanaşma, heç bir proqramın olmadığını və bədənin məhv edilməsinə həyat boyu yığılan zərərlər, səhvlər və xəsarətlər səbəb olduğunu iddia edir.

Yaşlanma prosesləri harada kodlaşdırıla bilər? Genlərin proqramın daşıyıcısı olduğunu düşünmək məntiqlidir. Bununla belə, bəzi digər hüceyrə strukturlarında, məsələn, mitoxondrilərdə də gizlənə bilər.

Mütəxəssislər, həmçinin mitoxondriyada ölüm və qocalmanın səbəbini axtarırlar. Çünki məlumdur ki, orqanizmin bütün hüceyrələrində yaşla mitoxondriyanın funksiyası çox dəyişir və buna görə də hüceyrənin təchizatı dəyişir. Məsələn, elm adamları maraqlı bir nümunə kəşf ediblər: mitoxondriyada nə qədər çox “problem” olursa, onlar bir o qədər möhkəm olurlar. Yaşla, bədəndə daha çox zədələnmiş mitoxondriya görünür və nəticədə normal fəaliyyət göstərən hüceyrələri sıxışdırmağa başlayır.

Yaşlanma prosesinə cavabdeh olan proqramları tapmaq üçün alimlər hər gün həm heyvanlar üzərində, həm də hüceyrə yaxmalarında müxtəlif təcrübələr aparırlar. İnsanlar üzərində təcrübə aparmaq etik cəhətdən mümkün deyil. Bununla belə, hər zaman öz üzərində təcrübə keçirməyə hazır olan könüllülər olub. Bu gün də bu ənənə davam etməkdədir.

Nubar Süleymanova, “İki sahil”