ABŞ-ın Stenford Universitetinin insan mikrobiomu tədqiqatçıları gözlənilmədən virusa bənzər obyektlərin tamamilə yeni sinfini kəşf ediblər. Bu, sirli genetik material parçalarının artıq məlum olan strukturlarla heç bir oxşarlığı yoxdur. Onlar daha çox RNT-nin bükülmüş bölmələrindən əmələ gələn mikroskopik simmetrik obelisklərə bənzəyirlər.

“ScienceAlert” xəbər verir ki, alimlər onları obelisklər adlandırıblar.

Stenfordda aspirantura təhsilini başa vuran rusiyalı tədqiqatçı İvan Jeludevin və onun bu qəribə obyektləri kəşf edən həmkarlarının sözlərinə görə, bunlar ümumiyyətlə, virus deyil, tamamilə yeni strukturlar qrupudur. O, sadə genetik molekullar və daha mürəkkəb viruslar arasında uzun müddətdir elm adamlarını çaşdıran “qədim” boşluğu aradan qaldırıb.

“Obelisklər koloniyalaşmış və bütün dünyada insan mikrobiomlarında aşkar edilməmiş müxtəlif RNT sinifləridir. Onların ölçüsü cəmi 1000 nukleotiddir və bu, çox güman ki, onları indiyədək fərq etməməyimizin səbəblərindən biridir”, -deyə Jeludev bildirib. Əvvəllər İvan Jeludev və komandası dərc edilmiş genetik ardıcıllığın 5,4 milyon məlumat dəstini araşdırmışdı və otuz minə yaxın müxtəlif obelisk müəyyən etmişdi. Onlar insan mikrobiomlarının təxminən 10% -ində meydana çıxmışdı. Üstəlik, bədənimizin müxtəlif yerlərində müxtəlif növ obelisklər mövcuddur.

Bütün obelisklərin "ev sahibi" var. Məsələn, bunlardan biri ağızda ən çox yayılmış mikroblardan biri olan “Streptococcus sanguini” bakteriyasıdır. Jeludev və komandası indiyə qədər yalnız bu "məşuqəni" kəşf edib və indi digər bakteriyalarda "həmkarlar" axtarırlar.

Tədqiqatçılar təklif edirlər ki, obelisklərin mənbəyi yeni zülallar sinfinin kodlarıdır və onların yaradılması üçün "təlimatlar" obelisklərin genetik materialının ən azı yarısını tutur. Zülalları kodlaşdırmaq qabiliyyəti yeni kəşf edilmiş strukturları digər tanınmış RNT döngələrindən - sözdə viroidlərdən fərqləndirir. Bununla belə, obelisklərdə hüceyrələrdən kənarda RNT viruslarının (məsələn, COVID-19) yaşadığı zülal qabıqları yoxdur. Obelisklər, həmçinin bitkilərdən tutmuş bakteriyaya qədər hüceyrə daxilində bir yerdə mövcud olan və çox vaxt DNT-dən ibarət plazmidlər adlanan digər genetik molekullardan əhəmiyyətli dərəcədə böyükdür.

İvan Jeludev hələ də obelisklərin bakteriya sahiblərinə təsirini və hüceyrələr arasında necə yayıldığını müəyyən edə bilməyib.

Nubar Süleymanova, “İki sahil”