Süni intellektin yüksəlişi futuristik fantaziya deyil - bu, artıq baş verir və sənayeləri görünməmiş sürətlə yenidən formalaşdırır. Bəziləri süni intellektə inqilabi bir vasitə kimi baxsa da, digərləri kütləvi iş yerlərinin yox olması təhlükəsindən qorxurlar. Texnologiya milyarderi Bill Qeytsin fikrincə, bu qorxular tamamilə əsassız olmaya bilər.
Qeyts xəbərdarlıq edib ki, süni intellekt qarşıdakı illərdə bir çox peşəni “tarixə qovuşduracaq”, sənayedə bir çox rolları avtomatlaşdıracaq. Ancaq qeyri-müəyyənlik içərisində olsa da, o, süni intellekt inqilabından sağ çıxa biləcək üç peşə müəyyən edib.
Kodlaşdırma mütəxəssisləri: Süni intellektin memarları
Qəribədir ki, süni intellekt sistemlərini quran insanlar öz işlərini qoruyub saxlayacaqlar. Süni intellekt kod yaratmaqda əhəmiyyətli addımlar atsa da, hələ də mürəkkəb proqram təminatı yaratmaq üçün lazım olan dəqiqlik və problem həll etmə bacarıqlarından məhrumdur. Qeyts inanır ki, proqramçı insanlar süni intellektin özünü qurmaq, təkmilləşdirmək üçün vacib olaraq qalacaq.
Sadə dillə desək, süni intellektin özünü yaratmaq və idarə etmək üçün insanlara ehtiyac var - bu kodlaşdırma mütəxəssislərini nadir işçi cinsinə çevirir, onların bacarıqları daha da dəyər qazanır.
Enerji mütəxəssisləri: Gücün keşikçiləri
Enerji sektoru süni intellektin təkbaşına idarə edə bilməsi üçün çox geniş və mürəkkəbdir. Neft, nüvə enerjisi və ya bərpaolunan enerji mənbələri ilə məşğul olmasından asılı olmayaraq, sənaye ekspertlərindən tənzimləyici landşaftlarda naviqasiya etmək, davamlı həllər strategiyası hazırlamaq və qlobal enerji tələblərinin gözlənilməz təbiətini idarə etmək tələb olunur.
Bill Qeyts süni intellektin tibb və təhsil kimi sahələrdə inqilab edəcəyini, ekspert səviyyəli biliyi sərbəst şəkildə əldə edəcəyini vurğulayıb. Onun narahatlıqları süni intellektin insan əməyini əvəz edəcəyini proqnozlaşdıran “Microsoft AI”nin baş direktoru Mustafa Süleymanın fikirləri ilə səsləşir.
Bioloqlar: Həyat kəşfiyyatçıları
Bioloqlar tibbi tədqiqatlarda və elmi kəşflərdə yaradıcılıq, intuisiya və tənqidi düşüncəyə güvənirlər. Süni intellekt hələ ki onları təkrarlamaqda çətinlik çəkir. Süni intellekt kütləvi məlumat dəstlərini təhlil edə və xəstəliklərin diaqnozunda kömək edə bilsə də, əsaslı fərziyyələr formalaşdırmaq və ya tədqiqatda intuitiv sıçrayışlar etmək qabiliyyətinə malik deyil.
Qeyts proqnozlaşdırır ki, bioloqlar tibbin inkişafı və həyatın mürəkkəbliklərinin dərk edilməsində mühüm rol oynamağa davam edəcəklər. Süni intellekt onlara əvəzedici deyil, güclü bir vasitə kimi xidmət edəcək.
Süni intellekt tərəfindən yenidən formalaşdırılan gələcək
Qeyts etiraf edir ki, onun proqnozları tam dəqiqliyi ilə qəbul edilə bilməz və süni intellektin əmək bazarına təsiri çox güman ki, bizim hələ görə bilmədiyimiz şəkildə inkişaf edəcək. Sənaye inqilabı və internet işçi qüvvəsini dəyişdirdiyi kimi, süni intellekt də necə işlədiyimizi və hansı bacarıqların dəyərli qaldığını yenidən müəyyənləşdirəcək.
Hələlik kodlaşdırma, enerji və biologiya ilə məşğul olanlar bir az daha rahat nəfəs ala bilərlər. Bəs qalan peşələr? Bacarıqları artırmaq, yeniliklər etmək və ya Qeytsin dediyi kimi, süni intellektin təkcə köməkçi deyil, həm də rəqib olduğu gələcəyə hazırlaşmağın vaxtıdır.
Süni intellektin potensialı ilə bağlı nikbin olmasına baxmayaraq, Bill Qeyts ciddi xəbərdarlıq edib: cəmi on il ərzində süni intellekt elə bir nöqtəyə qədər irəliləyə bilər ki, insan təcrübəsi əksər tapşırıqlar üçün artıq vacib olmaya bilər.
Qeyts süni intellektin qlobal problemlərin həllindəki roluna ümidli olsa da, dezinformasiya, qərəz və dərin saxtakarlıq risklərini qəbul edir.
Süni intellekt sənayeləri yenidən formalaşdırsa da, bir sıra ekspertlər insan ixtirasının gözlənilməz yollarla əvəzolunmaz olaraq qaldığına inanır. Terapevtlər, rəssamlar və hüquq ekspertləri kimi yaradıcılıq, emosional intellekt və etik mülahizələrə söykənən peşələr hələ də süni intellektin təkrar etmək üçün mübarizə apardığı nüanslı anlayışı tələb edir. Üstəlik, qayğı və təhsil kimi insan əlaqəsini vurğulayan işlər, ehtimal ki, texnologiya ilə əvəzlənməkdənsə, texnologiya ilə birlikdə inkişaf edərək davam edəcək.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
