Azərbaycan ilə İran arasında əlaqələr müxtəlif sahələri əhatə edən geniş gündəliyə malikdir. Siyasi sahədə yüksək səviyyəli dialoq davamlı xarakter daşıyır və iki ölkənin liderləri arasında müntəzəm təmaslar münasibətlərin inkişafında mühüm rol oynayır. Səfər zamanı imzalanan sənədlər və əldə olunan razılaşmalar ikitərəfli əməkdaşlığın yeni mərhələyə keçdiyini nümayiş etdirdi.
İqtisadi sahədə əməkdaşlıq xüsusilə diqqətəlayiqdir. Ticarət dövriyyəsinin artırılması, sərmayə qoyuluşları, nəqliyyat infrastrukturunun birgə inkişafı və energetika layihələri gündəmdə olan əsas məsələlərdəndir. Azərbaycanın tranzit potensialı və İranın regiondakı mövqeyi iki ölkə arasında qarşılıqlı asılılığa əsaslanan əməkdaşlığı daha da möhkəmləndirir.
Azərbaycan və İran yalnız ikitərəfli münasibətlərlə kifayətlənməyərək, eyni zamanda bir sıra regional əməkdaşlıq formatlarında da fəal iştirak edirlər. Bu formatlar həm regional inteqrasiyanın, həm də siyasi dialoqun təşviqində mühüm rol oynayır.
Azərbaycan-İran-Rusiya üçtərəfli əməkdaşlıq formatı nəqliyyat dəhlizlərinin, xüsusilə Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin inkişafına yönəlib.
Azərbaycan-İran-Türkiyə formatı isə regionda siyasi sabitlik, iqtisadi əməkdaşlıq və enerji təhlükəsizliyi məsələlərinin koordinasiyasında əhəmiyyətli platforma rolunu oynayır.
Azərbaycan-İran-Gürcüstan-Türkiyə dördtərəfli mexanizmi regionda enerji və nəqliyyat layihələrinin uzlaşdırılmasına, Xəzər-Qara dəniz bağlantılarının gücləndirilməsinə töhfə verir.
3+3 regional əməkdaşlıq formatı – yəni Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan və Rusiya, İran, Türkiyə arasında qurulan dialoq platforması isə Cənubi Qafqazda uzunmüddətli sülh və əməkdaşlıq imkanlarını araşdırmaq məqsədi daşıyır.
Bu formatlar vasitəsilə Azərbaycan və İran regionun gələcəyinə dair ortaq baxışlarını birləşdirir, sabitliyin və rifahın təmininə yönəlmiş təşəbbüslərdə yaxından iştirak edirlər.
İran Prezidentinin Azərbaycana son səfəri, iki ölkə arasında dostluq və əməkdaşlığın daha da dərinləşəcəyinin göstəricisidir. İkitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlıq formatlarında əldə olunan irəliləyişlər regionda qarşılıqlı inamın, iqtisadi inkişafın və təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsinə yönəlmiş uğurlu addımlardır. Azərbaycan ilə İran arasında formalaşmış strateji tərəfdaşlıq modeli gələcək regional təşəbbüslər üçün də nümunə ola bilər.
Cavid Məmiyev,
YAP Sumqayıt şəhər təşkilatının sədr müavini
