Slovakiya və Azərbaycan arasındakı münasibətlər son illərdə xüsusi dinamizm qazanmış, qarşılıqlı hörmət, anlayış və ümumi maraqlar üzərində formalaşmışdır. İki ölkə coğrafi baxımdan bir-birindən uzaqda yerləşməsinə baxmayaraq, onları birləşdirən siyasi dialoq, iqtisadi əməkdaşlıq, enerji təhlükəsizliyi, humanitar əlaqələr və ortaq dəyərlərə əsaslanan tərəfdaşlıqdır. Bu münasibətlər zamanla yalnız ikitərəfli deyil, həm də Avropa İttifaqı–Azərbaycan xəttində strateji əhəmiyyət kəsb edən bir səviyyəyə yüksəlmişdir. Bu səbəbdən Slovakiya və Azərbaycan həm diplomatik, həm iqtisadi, həm də mənəvi baxımdan bir-birini tamamlayan tərəfdaş ölkələr kimi çıxış edirlər.Tarixi və diplomatik əlaqələrin inkişafıAzərbaycan–Slovakiya diplomatik münasibətləri 1993-cü ildə Slovakiyanın müstəqillik qazanmasından sonra qurulmuş və qısa müddətdə qarşılıqlı səfərlərlə möhkəmləndirilmişdir. Siyasi dialoq daima sabit və konstruktiv xarakter daşıyıb.
Slovakiya Azərbaycanı regionda mühüm tərəfdaş kimi qəbul edir və ölkəmizin suverenliyi, ərazi bütövlüyü və beynəlxalq hüquq prinsiplərinə əsaslanan mövqeyinə ardıcıl şəkildə dəstək göstərib.Slovakiyanın Azərbaycanla əməkdaşlıqda marağı yalnız diplomatik çərçivə ilə məhdudlaşmır. Hər iki dövlət beynəlxalq təşkilatlarda, o cümlədən BMT, ATƏT, Avropa Şurası kimi qurumlarda fəal əməkdaşlıq edir. Slovakiya Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasını, enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfəni yüksək qiymətləndirir və Cənubi Qaz Dəhlizinin Avropanın enerji xəritəsində oynadığı strateji rolu dəstəkləyir.Enerji əməkdaşlığı: strateji tərəfdaşlığın əsas dayağıSlovakiya və Azərbaycan arasındakı dostluq münasibətlərinin ən mühüm sahələrindən biri enerji əməkdaşlığıdır. Enerji təhlükəsizliyi Avropa üçün prioritet məsələlərdən biridir və Azərbaycan bu xüsusda Şərq–Qərb körpüsünün ayrılmaz hissəsidir. Slovakiya Azərbaycanın enerji resurslarını Avropa bazarı üçün etibarlı və uzunmüddətli mənbə hesab edir. Bu baxımdan Cənubi Qaz Dəhlizi Slovakiya üçün də həyati əhəmiyyət daşıyır, çünki diversifikasiya Avropada sabitlik və təhlükəsizliyin təmin edilməsində əsas faktorlardan biridir. Slovakiya həmçinin alternativ və yaşıl enerji sahəsində Azərbaycanla əməkdaşlığın genişləndirilməsində maraqlıdır.
Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında həyata keçirilən “yaşıl enerji zonası” layihələri və Azərbaycanın bərpa olunan enerji potensialı Slovakiya şirkətləri üçün yeni investisiya imkanları açır.İqtisadi və ticarət əlaqələrinin genişlənməsiSlovakiya və Azərbaycan arasında ticarət dövriyyəsi son illərdə artmaqdadır və bu prosesin davamı üçün geniş potensial mövcuddur. Azərbaycan Cənubi Qafqazda əsas iqtisadi mərkəzdir, Slovakiya isə Mərkəzi Avropanın inkişaf etmiş sənaye ölkələrindən biridir. Bu səbəbdən iki ölkə arasında əməkdaşlıq üçün tamamlama effekti mövcuddur: Slovakiyanın texnologiya və sənaye təcrübəsi Azərbaycanın enerji, nəqliyyat və infrastruktur layihələrində uğurla tətbiq oluna bilər.Avtomobil sənayesi, kənd təsərrüfatı texnikası, elektrik mühəndisliyi və tibbi avadanlıqlar Slovakiyanın güclü tərəfləridir. Bundan başqa, Bakının logistika imkanları və Zəngəzur dəhlizinin açılması perspektivi Slovakiya şirkətlərinin region bazarlarına daha asan çıxış təmin edəcək.Humanitar və mədəni əlaqələrSlovakiya və Azərbaycan xalqlarının mədəni dəyərləri bir-birindən fərqli olsa da, onları yaxınlaşdıran ortaq məqamlar çoxdur: qonaqpərvərlik, ailə dəyərləri, tolerantlıq və sülhə maraq. Son illərdə mədəniyyət, təhsil və elm sahələrində əməkdaşlıq genişlənib; tələbə mübadilələri, incəsənət günləri, sərgilər təşkil olunur.Slovakiyanın Qafqaz mədəniyyətinə marağı artdığı kimi, Azərbaycanda da Mərkəzi Avropa irsinə hörmət böyükdür. Bu mübadilə iki xalq arasında qarşılıqlı anlaşmanı artıran mühüm sosial körpüdür.Azərbaycanın suverenliyinə Slovakiyanın dəstəyiSlovakiyanın Azərbaycanla münasibətlərində ən diqqətəlayiq məqamlardan biri Azərbaycanın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə verdiyi prinsipial dəstəkdir.
Slovakiya Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesində beynəlxalq hüquqa əsaslanan ədalətli mövqeni müdafiə edib və 2020-ci ildən sonra bölgədə aparılan bərpa-quruculuq işlərinə də maraq göstərir. Bu dəstək münasibətlərin sadəcə diplomatik yox, həm də dəyərlərə söykənən dostluq xarakteri daşıdığını nümayiş etdirir.Gələcək perspektivlərSlovakiya və Azərbaycan arasında münasibətlər stabil, praqmatik və perspektivlidir. İki ölkə qarşıdakı dövrdə aşağıdakı sahələrdə əməkdaşlığı daha da gücləndirə bilər:Yaşıl enerji və texnologiya mübadiləsi;Nəqliyyat və logistika əlaqələrinin genişləndirilməsi;Tibb, farmasiya və təhsil sahələrində birgə layihələr;Tələbə və ekspert mübadilələrinin artırılması;Avropa İttifaqı çərçivəsində əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi.Bu istiqamətlər iki ölkənin strateji tərəfdaşlıq xəritəsini daha da zənginləşdirəcək, əlaqələrin dayanıqlılığını təmin edəcək.NəticəSlovakiya və Azərbaycan münasibətləri sadəcə rəsmi diplomatik əlaqələrlə məhdudlaşmır. Onları birləşdirən qarşılıqlı etimad, siyasi dialoq, iqtisadi tamamlayıcılıq və ortaq dəyərlərdir. Məhz buna görə bu iki ölkəni “sözün əsl mənasında dost və strateji tərəfdaşlar” adlandırmaq tamamilə əsaslıdır. Gələcək illərdə əməkdaşlığın daha da dərinləşəcəyi və iki ölkə arasında mövcud olan mehriban münasibətlərin bölgədə sabitliyə, iqtisadi inkişafa və təhlükəsizliyə töhfə verəcəyi gözlənilir.
Rəna İbrahimova,
Ə.Abbasov adına 257 saylı tam orta məktəbin müəllimi
